Trước khi đi vào nội dung bài viết. Mình xin tự giới thiệu một chút về bản thân. Mình là Việt, cựu học sinh chuyên Toán Nguyễn Du – Đắk Lắk, cựu sinh viên Đại học Ngoại thương, từng làm việc 2 năm tại một ngân hàng ở TP.HCM. Mình kinh doanh quán phê tại Buôn Ma Thuột từ năm 2014, may mắn quán mình cũng là một trong những quán cà phê lớn và đông khách bậc nhất Buôn Ma Thuột. Mình thấy có rất nhiều bạn đang muốn nghỉ việc để mở quán cà phê. Mình muốn chia sẻ quan điểm cá nhân của mình về việc này để các bạn có nhiều góc nhìn hơn.
Tự kinh doanh khắc nghiệt hơn bạn tưởng rất nhiều, cho dù bạn đã trải nghiệm đi làm trong nhiều năm, thậm chí đã leo lên vài bậc quản lý trong 1 công ty to bự. Tự kinh doanh có những khác biệt to lớn so với đi làm thuê.
Nỗ lực chưa chắc đã được đền đáp
Khi đi làm thuê, bạn bỏ công sức ra (có thể hết sức hoặc không) tạo ra 1 thành quả (có thể không phải tốt là mấy) bạn vẫn nhận được đồng lương, coi như cũng là sự đền đáp (có thể xứng đáng hoặc không). Nhưng khi kinh doanh, nhiều khi bạn đã cố gắng hết sức mình, cống hiến toàn bộ thời gian, tâm trí, sức lực nhưng số tiền bạn thu lại còn không được là con số 0 tròn trĩnh mà còn là con số âm ám ảnh. Điều này sẽ làm bạn vô cùng nản chí, bạn bắt đầu hoài nghi năng lực bản thân, mất phương hướng và không biết làm điều gì tiếp theo. Và lợi nhuận âm này nếu như bạn không có một nền tảng tài chính đủ mạnh, nó sẽ tạo ra một áp lực khủng khiếp, còn gia đình nhỏ phải lo toan, còn cha mẹ cần phụng dưỡng. Mà kể cả bạn chưa phải lo cơm ăn, áo mặc thì cảm giác khi bạn nỗ lực rất nhiều nhưng không được đền đáp dù chỉ nho nhỏ sẽ khiến tâm trạng bạn rất mệt mỏi.
Con người luôn là một vấn đề mệt mỏi
Nếu như khi đi làm bạn có thể sẽ gặp phải người sếp khó tính, một vài đồng nghiệp xấu tính. Nhưng về cơ bản những người này cũng không ảnh hưởng nhiều đến thu nhập của bạn và bạn cũng chẳng phải trả lương cho họ. Nhưng khi bạn làm chủ, bạn sẽ phải trả lương cho nhân viên của mình, kỳ vọng của bạn tăng lên trong khi việc khiến một người làm đúng theo yêu cầu của bạn chưa bao giờ là một điều dễ dàng. Điều này còn trở nên khó khăn hơn khi bạn kinh doanh cà phê bởi phần lớn nhân viên của bạn đều không coi đó là một công việc lâu dài và sẵn sàng nghỉ bất kỳ lúc nào nếu như cảm thấy không thích làm nữa. Khi làm chủ bạn sẽ đối mặt với việc nói nhân viên một đằng, họ làm một nẻo, có bạn thì làm vắng bạn thì không, bị nhắc nhở thì thái độ, thậm chí nghỉ ngang. Bạn còn phải đối mặt với việc sắp vào ca làm nhưng nhân viên xin nghỉ vì 101 lý do. Nói chung bạn sẽ thấy nhân viên của bạn rất khác với bạn khi bạn đi làm thuê.
Bạn không kỷ luật như bạn nghĩ
Khi đi làm, bạn nghĩ bạn làm cho người ta nên không cần phải nỗ lực hết sức làm gì, bạn nghĩ rằng khi ra kinh doanh, mình làm cho chính mình, mình sẽ làm hểt khả năng, cháy hết mình. Nhưng thực tế có khi không phải như vậy. Khi kinh doanh, bạn không còn những deadlines, không còn người giám sát, bạn sẽ rất dễ thỏa hiệp với chính mình. Có những công việc quan trọng cần làm, có những công việc khó khăn cần giải quyết, thì bạn lại trì hoãn hết ngày này sang ngày khác. Đó là chưa kể những giai đoạn khó khăn, bế tắc, tâm trạng bạn cực kỳ tồi tệ, deadlines những công việc quan trọng cần thực hiện cứ thế được gia hạn.
Cô đơn trong chính doanh nghiệp của mình
Khi đi làm bạn có đồng nghiệp, mặc dù chưa chắc có thể là những người bạn thực sự, nhưng dù gì thì bạn vẫn có cảm giác mình thuộc về một tập hợp người nào đó, đi nhậu cùng nhau, cùng nhau nói xấu sếp chẳng hạn. Nhưng khi bạn làm chủ, nhất là khi bạn làm chủ 1 mình, bạn sẽ cảm thấy vô cùng cô độc, bạn phải 1 mình nhận hết những nỗi lo của doanh nghiệp, 1 mình gánh team. Bạn sẽ làm quen dần với những buổi đi ăn 1 mình, cà phê 1 mình, lên kế hoạch 1 mình, triển khai 1 mình. Trong khi đúng ra bạn và nhân viên của mình cần chung 1 chiến hào để chiến đấu với đối thủ ngoài thị trường thì nhiều khi bạn còn thấy bạn và nhân viên của mình như ở 2 đầu chiến tuyến. Nỗi cô đơn sẽ trở nên nghiêm trọng hơn khi doanh nghiệp của bạn rơi vào giai đoạn khó khăn.
Thành công hôm nay còn ngày mai thì chưa chắc.
Bạn mở quán cà phê ra, khách hàng đến nườm nượt, không phải chỉ đông 1 vài tháng mà thậm chí 1 vài năm. Lợi nhuận hàng chục, hàng trăm triệu. Bạn thấy mình thật tài giỏi. Đúng là bạn giỏi, bạn đưa ra những quyết định, chiến lược đúng đắn. Nhưng đó là câu chuyện của quá khứ và hiện tại, còn tương lai thì chưa biết. Hiện nay sự cạnh tranh vô cùng khắc nghiệt, quán cà phê mở liên lục, với tâm lý muốn trải nghiệm cái mới lòng trung thành với thương hiệu của khách hàng xuống thấp hơn bao giờ hết. Trong khi đó quán của bạn ngày càng cũ kỹ, sự quen thuộc giờ đã trở thành sự nhàm chán. Để duy trì thành công bạn cần phải không ngừng đổi mới, nắm bắt xu thế. Chỉ cần bạn chủ quan, ngủ quên trên chiến thắng, tự mãn, bạn sẽ thụt lùi và thành công sẽ dần rời xa bạn.
Những phút thảnh thơi trở nên xa xỉ.
Nếu như khi bạn đi làm thuê, tan làm là bạn sẽ thảnh thơi tận hưởng cuộc sống. Còn khi bạn bước vào con đường làm chủ. Những phút thảnh thơi sẽ dần trở nên xa xỉ. Có thể một ngày bạn không phải làm một công việc cụ thể nào, nhưng tâm trí bạn sẽ lẩn quẩn với nỗi lo. Quán đông thì lo phục vụ không kịp, quán ế thì lo quán đi xuống. Kỳ vọng trong bạn cũng là nguyên nhân khiến bạn khó lòng an yên. Khi bạn bán doanh thu 7 triệu/ ngày thì bạn lại mong nó lên 7,5. Lúc được rồi thì bạn lại muốn lên 8, cứ như vậy. Rồi còn rắc rối với nhân viên, khách hàng, những biến cố không biết từ đâu chui ra.
Thế thì tự kinh doanh chúng ta sẽ được gì?
Toàn quyền định hướng, quyết định doanh nghiệp của bạn
Có cơ hội để hoàn thiện bản thân một cách sâu sắc và toàn diện
Đây có lẽ là điều mình thấy hay nhất khi tự kinh doanh. Nếu như khi chúng ta đi làm thuê, chúng ta thường chỉ học tập, phát triển một mảng chuyên môn của mình, chúng ta phải lên một vị trí thật cao khi đó mới có cơ hội trải nghiệm thêm nhiều mảng khác của một doanh nghiệp. Còn khi tự kinh doanh dù quán của chúng ta có nhỏ cỡ nào thì chúng ta cũng phải đối mặt với tất cả các mảng của nghiệp: marketing, sales, sản xuất, tài chính, nhân sự, R&D. Rồi khi chúng ta không đủ ngân sách hoặc không tìm được dịch vụ ưng ý chúng ta phải học và làm thêm đủ thứ: decor, quay, chụp, chạy ads, media, đến những sửa chữa nhỏ trong quán. Chúng ta cũng học thêm về chữ nhẫn, chúng ta không phải nhẫn với cấp trên như đi làm nhưng phải nhẫn với lượng khách hàng lớn với đủ các thành phần, nhẫn với nhân viên – những người không thực sự tha thiết với công việc và nhẫn với cơ quan chức năng. Chúng ta cũng rèn luyện tính kỷ luật với bản thân khi không còn ai thúc ép, giám sát. Học cách tự động viên bản thân khi gặp khó khăn hay những khi mất phương hướng. Học cách kiểm soát kỳ vọng để tâm bình an hơn cũng như không tăng trưởng nóng vội. Rất nhiều thứ chúng ta có thể học được khi tự kinh doanh. Nhưng để tận dụng tốt cơ hội này chúng ta cần phải có đủ tính kỷ luật, nỗ lực và tinh thần học hỏi cái mới.
Có cơ hội nâng cao thu nhập không giới hạn
“Phi thương bất phú”, tự kinh doanh có lẽ là con đường làm giàu chân chính nhất, chúng ta có thể nâng cao thu nhập một cách không giới hạn – nó chỉ bị giới hạn bởi năng lực của chúng ta mà thôi. Nhưng khi kinh doanh chúng ta sẽ dễ rơi vào “bẫy thu nhập trung bình” ở cấp độ cá nhân – chúng ta loay hoay với một thu nhập không thấp nhưng cũng chẳng thể lên cao, ở đây mình đang đề cập tới những quán kinh doanh khá được, tồn tại khá lâu. Các bạn có bằng cấp tốt, công việc hiện tại tốt nên cân nhắc về điều này. Ví dụ thế này, khi bạn bè cùng trang lứa đi làm với mức lương 15 triệu/ tháng, bạn kinh doanh được 50 triệu/ tháng. 10 năm sau, chúng ta vẫn kiếm được 50 triệu/ tháng, nhưng những người bạn cùng xuất phát điểm với chúng ta nay đã lên những cấp cao hơn, thu nhập có thể đã 9 con số. Nên một khi chúng ta quyết định nghỉ một công việc tốt để tự kinh doanh, hãy cố gắng cháy hết mình, không ngừng tiến lên, vậy nó mới đáng.
Bài viết này không phải để nhằm mục đích khuyên các bạn không kinh doanh, mình chỉ muốn nhắn nhủ hãy chuẩn bị thật tốt nguồn vốn, kiến thức, kỹ năng và tâm lý trước khi dấn thân vào con đường đầy chông gai này. Và một khi đã bỏ một công việc tốt để tự kinh doanh thì hãy cháy hết mình các bạn nhé!